Marzec ’68 oczami świadków i naukowców
Legnicka konferencja naukowa (22 marca) „Wydarzenia Marca’68 – przyczyny i następstwa” była ważnym wydarzeniem międzynarodowym, zorganizowanym w ich 50 rocznicę.
Przypomnijmy, że konferencja ujęta została w oficjalnym programie obchodów rocznicowych w Polsce, jako ważna ich część. Rozpoczęły się one 5 marca w Warszawie, następnie odbyły się w Łodzi, Szczecinie. Wrocławiu. Ich zakończeniem była legnicka konferencja, którą z dużym zainteresowaniem przyjęto w środowiskach emigracji pomarcowej. Dowodem tego był udział dwóch znakomitych jej przedstawicieli ze Szwecji: Leszka Leo Kantora i Leopolda Sobela.
Wśród gości konferencji obecni byli: prezydent Legnicy Tadeusz Krzakowski, David Basok - Rabin Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu, Anna Lazarek – Przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Legnicy, Andrzej Idziak – redaktor wydawnictwa ROIT w Jeleniej Górze, biskup legnicki Zbigniew Kiernikowski i radni.
Program konferencji i towarzyszące jej wydarzenia z dużym zainteresowaniem przyjęli także legniczanie. Wypełnili Salę Maneżową do ostatniego miejsca. Zebrani najpierw ze łzami w oczach oglądnęli 39-minutową prezentację multimedialną Leszka Leo Kantora „Marzec’68. Zdjęcia, które Żydzi zabrali ze sobą”, następnie przedstawiono powojenną historię ludności żydowskiej w Legnicy, stopień jej zorganizowania i udział w życiu społeczno-politycznym i gospodarczym, a także przebieg wydarzeń marcowych w naszym mieście.
Wystąpienia konferencyjne nie ograniczały się tylko do kwestii lokalnych. Zaproszeni goście – referenci przedstawili szeroki kontekst wydarzeń marcowych w Polsce i tragiczne następstwa kampanii antysemickie: kilkunastotysięczna wymuszona emigracja Żydów, odebranie im obywatelstwa polskiego, pozbawienie godności. Zwrócono także uwagę, że Marzec’68 roku niesie ponadczasowe przesłanie. Uświadamia, co może się stać, gdy władza, targana sprzecznościami wewnętrznymi i szukając rozwiązania własnych problemów, dzieli społeczeństwo, arbitralnie ustala kto jest „nasz”, a kto „obcy”, wskazuje palcem urojonego „wroga” i organizuje na niego nagonkę. W ten kontekst znakomicie wpisały się słowa Wasilija Grossmana, przytoczone przez Wojciecha Konduszę w wystąpieniu otwierającym konferencję: „Antysemityzm zawsze jest zwierciadłem wad pojedynczych ludzi, ustrojów społecznych i systemów państwowych. Powiedz mi, o co obwiniasz Żydów, opowiem ci, w czym zawiniłeś sam”.
Konferencja przygotowana została przez stowarzyszenie „Pamięć i Dialog”, właśnie w imię pamięci i dialogu, a pomocy organizacyjnej i finansowej temu przedsięwzięciu udzielili: prezydent Legnicy, Muzeum Miedzi, Legnickie Centrum Kultury i legnicki oddział TSKZ oraz wiele osób indywidualnych.
Wydarzeniu towarzyszyła wystawa „Legniccy Żydzi – nasi sąsiedzi. Dlaczego wyjechali?”, prezentowana na dziedzińcu Akademii Rycerskiej. Jego zwieńczeniem będzie publikacja pokonferencyjna, której promocję zaplanowano w drugiej połowie maja.
