Legnica - Oficjalny Portal Miasta

Teatr Modrzejewskiej w Legnicy otrzymał honorowe wyróżnienie 49. Opolskich Konfrontacji Teatralnych „Klasyka Żywa” za inscenizację spektaklu „Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” Stefana Żeromskiego w reżyserii Darii Kopiec.  W konkursie wzięło udział 107 spektakli. Daria Kopiec otrzymała też nagrodę dodatkową za reżyserią spektaklu.  

X edycja Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa” sięga do korzeni, a konkretnie do powołanego w 2005 roku Ogólnopolskiego Konkursu na Teatralną Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Europejskiej. Konkurs miał pięć edycji, a jego organizatorem było Ministerstwo Kultury i Instytut Teatralny.

Jego kontynuacją, po kilkuletniej przerwie, zainaugurowaną w związku z jubileuszem 250-lecia teatru publicznego w Polsce był Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”. Przyniósł on zauważalne zwiększenie zainteresowania klasyką teatralną i zaowocował licznymi, ważnymi i interesującymi przedstawieniami.

„Klasyka Żywa” pozostaje wyłącznie konkursem inscenizacji. Przystąpić do niego mogły przedstawienia tekstów powstałych przed końcem 1989 roku, zarówno teksty literatury polskiej jak i europejskiej, przygotowane przez wszystkie typy teatrów (w tym też szkoły teatralne), których premiery odbyły się między 1 stycznia 2024 a 31 grudnia 2024 i które zagrane zostaną co najmniej 8 razy.

DZIEJE GRZECHU. OPOWIEDZIANE NA NOWO

na motywach powieści Stefana Żeromskiego

Powieść Żeromskiego już w chwili wydania wzburzyła opinię publiczną. Zachwycił się nią Przybyszewski, za to Orzeszkowa i Reymont w swojej prywatnej korespondencji oskarżali autora o erotomanię i artystyczne hochsztaplerstwo. „Nie było jeszcze w Polsce książki, od Jana Kochanowskiego począwszy aż do Henryka Sienkiewicza, o której by zaraz po jej wyjściu tyle pisano i mówiono, co o Dziejach grzechu - zauważał Teodor Jeske-Choiński. - A nie tylko mówiło się, pisało, drukowało bezustannie o tej powieści, ale co chwila stawał to tu, to tam jakiś prelegent na katedrze i rozprawiał szeroko o »arcydziele« Żeromskiego. Improwizowano nawet sądy literackie z całym aparatem sądów koronnych”. Zarówno admiratorów pisarza, jak i jego przeciwników niepokoił obraz świata jako potwornej dżungli, w której miota się kobieta-igraszka ślepych instynktów, przetrwają zaś tylko bezwzględni mężczyźni. Już w 1911 roku powieść sfilmowano po raz pierwszy, a w 1918 po raz drugi. Na deski teatru trafiła w roku 1926 za sprawą Leona Schillera. Gdy krytyka ustami Antoniego Słonimskiego wyrażała swój zachwyt inscenizacją, samozwańczy obrońcy moralności używali nawet gazów cuchnących, by przeszkodzić w przedstawieniu. Na wersję filmową Waleriana Borowczyka (1975), jeden z największych sukcesów frekwencyjnych polskiej kinematografii, również posypały się gromy. Do bojkotu filmu nawoływali ponoć nawet księża z ambon. Upływały zatem dekady, a Dzieje grzechu wciąż budziły emocje.

Artur Pałyga, znany legnickiej publiczności jako współautor spektaklu J_d_ _ _ _ e. Zapominanie, stworzył na kanwie powieści Żeromskiego historię, która w równym stopniu nawiązuje do oryginału i do współczesności. Pytania sformułowane ponad sto lat temu przez wielkiego pisarza nie tracą aktualności. Co jest tytułowym grzechem głównej bohaterki? Czy Ewa zostaje „wypędzona z raju” z powodu zakochania się w niewłaściwym człowieku, dlatego że pozwala sobie na spełnienie erotyczne czy może dlatego, że dopuszcza się morderstwa? A może podstawowym błędem i winą młodej kobiety jest to, że całe jej życie koncentruje się wokół kochanka? Czy istnieje coś takiego jak zakazana miłość? Jak powieść Żeromskiego odbija się we współczesności? Czy słowo „grzech” ma dziś jeszcze w ogóle jakieś znaczenie? A jeśli tak, to jakie?

 scenariusz: Artur Pałyga
reżyseria: Daria Kopiec
scenografia: Aleksandra Starzyńska
kostiumy: Patrycja Fitzet
muzyka: Aleksandra Gronowska i Michał Litwiniec
choreografia: Michał Przybyła
tłumaczenie pieśni „La Llorna”: Zuza Motorniuk

 Ojciec, Sanczez - Paweł Wolak
Łukasz, Pedro - Jakub Stefaniak
Alvaro, Al - Bartosz Bulanda/Paweł Palcat
Rodrigo, Szczerbic - Arkadiusz Jaskot
Matka, Strażniczka Bożena - Katarzyna Dworak
Strażniczka Dorota, Gospodyni - Gabriela Fabian
Ewa - Magda Drab
Eve, Róża Niepołomska - Magda Skiba
Awa - Zuza Motorniuk
Ewka - Anna Sienicka

Inspicjent/sufler - Mariusz Sikorski

 DZIEJE GRZECHU, powieść Stefana Żeromskiego, powstała 1904-08, wyd. w Warszawie 1908, t. 1-2. Jej ostateczny kształt w dużym stopniu został zdeterminowany sytuacją porewolucyjną, rozprzężeniem moralnym i społecznym w okresie zwycięstwa sił reakcyjnych. Tematem powieści są dzieje młodziutkiej dziewczyny, Ewy Pobratyńskiej, która pod naciskiem okoliczności, ulegając własnym nieopanowanym popędom, stacza się moralnie aż do zbrodni, aby ostatecznie zginąć, ale jednocześnie zrehabilitować się w ostatnim momencie życia. Melodramatyczna fabuła ukazana została na tle szeroko zarysowanego obrazu obyczajów kołtuńskiego środowiska mieszczańskiego Warszawy, ponurej wegetacji polskiej prowincji oraz wielkich metropolii Zachodu. Jest to świat, w którym rządzi prawo dżungli.

(Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1984)

3. Festiwal Arcydzieł – 62. Rzeszowskie Spotkania Teatralne:

NAGRODA GŁÓWNA Festiwalu Arcydzieł, statuetka „Wanda”– dla spektaklu „Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” w reż. Darii Kopiec z Teatru Modrzejewskiej w Legnicy za poruszające i jednocześnie niezwykle wierne autorowi przedstawienie, w którym anachroniczna fabuła poświęcona XX-wiecznej bohaterce stała się esencją poruszającej współczesnej opowieści, która niczym zwierciadło odbija kobiecy los, pokazując, ile jeszcze jest w naszym świecie w tej kwestii do zrobienia. Jury pragnie wyrazić też uznanie dla wszystkich elementów spektaklu, które zespolone tu w mistrzowskim stylu, składają się na to, co zawiera się w definicji „arcydzieła”.

Nagroda aktorska za kreację Ewy w spektaklu „Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” według Stefana Żeromskiego w reż. Darii Kopiec, postaci pozostającej w zwierciadlanej relacji ze swoimi wcieleniami, odsłaniającej dramat piekła kobiet i wyzwalającą potrzebę odnalezienia miejsca w opresyjnym świecie dla Magdaleny Drab;

Nagroda za stworzene niepokojącej i głębokiej przestrzeni dźwiękowej w spektaklu „Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” w reż. Darii Kopiec, w której relacje bohaterów dramatu zapisanego w powieści Stefana Żeromskiego zyskują metafizyczną perspektywę dla Aleksandry Gronowskiej i Michała Litwińca;

Nagroda za adaptację spektaklu „Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” w reż. Darii Kopiec oraz za wypreparowanie z powieści Stefana Żeromskiego poruszającego i nigdy niestarzejącego się dramatu młodej dziewczyny, której życiowa droga staje się matrycą losu kobiety w patriarchalnym społeczeństwie, za zetknięcie tej opowieści ze sztafażem środków zaczerpniętych z kultury iberoamerykańskiej, które zaowocowało emocjami, w których może przejrzeć s się współczesny człowiek dla Artura Pałygi.