Legnickie obchody 74. rocznicy „Nocy kryształowej”
Zarząd Główny Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce oraz oddziały stowarzyszenia w Dzierżoniowie, Legnicy i Wałbrzychu organizują w dniach 14-15 listopada 2012 roku obchody 74. rocznicy „Nocy kryształowej”. Uroczystości odbędą się w dwóch miastach Dolnego Śląska – Legnicy i Wałbrzychu. Ich realizacja jest możliwa dzięki współpracy z polskimi instytucjami – Legnickim Centrum Kultury oraz Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Wałbrzychu. Patronat honorowy nad obchodami rocznicowymi objęli: Aleksander Marek Skorupa – Wojewoda Dolnośląski, Rafał Jurkowlaniec – Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Tadeusz Krzakowski – Prezydent Legnicy, Wojciech Murdzek – Prezydent Świdnicy i Roman Szełemej – Prezydent Wałbrzycha.
„Noc kryształowa” dla społeczności żydowskiej to zapowiedź Zagłady. Pomimo tego życie żydowskie w Polsce odrodziło się, a szczególny przykład stanowi właśnie Dolny Śląsk. Celem organizatorów, poza upamiętnieniem rocznicy, jest także przywołanie fragmentu niemiecko-żydowskiej historii regionu oraz przedstawienie relacji polsko-żydowskich już po 1945 roku. W programie są wykłady, prezentacje i koncerty ukazujące różne oblicza historii i kultury Żydów, a także ich związki z otoczeniem.
Program legnickich obchodów
(czwartek, 15 listopada, Legnickie Centrum Kultury, ul. Chojnowska 2)
16:30 – zapalenie zniczy w miejscu zburzonej synagogi przy ul. Piekarskiej
17:00 – powitanie gości przez Artura Hofmana (przewodniczącego TSKŻ) i Grzegorza Szczepaniaka (dyrektora LCK)
17:15 – prelekcja „Symbolika cmentarzy niemieckich Żydów na Dolnym Śląsku”, Piotr Piluk (TSKŻ Warszawa)
18:00 – projekcja filmu „Der jidyszer jiszuw in Niderszlezje (Osiedle żydowskie na Dolnym Śląsku)”, reż. Natan Gross i Jakub Rotbaum, prod. Kinor 1947
18:15 – wykład „Społeczność żydowska na Dolnym Śląsku w latach 1945-1989”, Tamara Włodarczyk (Uniwersytet Wrocławski)
19:00 – koncert pieśni żydowskich w wykonaniu Moniki Chrząstowskiej i Teresy Wrońskiej (Teatr Żydowski, Warszawa)
(źródło: Słowo Żydowskie, sierpień 2012)
Z dziejów legnickiej synagogi, zniszczonej przez hitlerowców w 1938 roku:
W 1845 r. bankier Raphael Prausnitzer zakupił plac pod budowę synagogi, która miała zastąpić dom modlitwy znajdujący się przy Ritterstraße (ul. Rycerska). Prausnitzer udzielił gminie żydowskiej niskooprocentowanego kredytu na budowę w wysokości czterech tysięcy talarów. Kamień węgielny pod budowę synagogi położono 6 kwietnia 1846 r. Budynek świątyni znajdował się u zbiegu Bäckerstraβe i Synagogenstraße (Piekarskiej i Gwarnej). Wówczas ulica Piekarska dochodziła do dzisiejszej Dziennikarskiej, właśnie w tej części ulicy Piekarskiej znajdowała się synagoga. Usytuowano ją na terenie dawnych obwałowań.
Świątynię zbudowano w stylu bizantyjskim według projektu miejskiego radcy budowlanego Kirchnera. 16 maja 1847 r. została poświęcona przez rabina dr Sachsa z Berlina. Pierwszym rabinem gminy żydowskiej został Moritz Landsberg, który objął tę funkcję w dniu 21 października 1854 r.
Budynek synagogi w 1879 r. został powiększony i przebudowany, a w 1883 r. w jej wnętrzu zamontowano organy. Podczas „nocy kryształowej” z 9 na 10 listopada 1938 r. budynek synagogi został podpalony. Obecnie na miejscu dawnej żydowskiej świątyni mieści się bank BZ WBK.
(Źródło: portal Liegnitz.pl)
