Legnica - Oficjalny Portal Miasta

Tam, na tajnych kompletach Zbigniew Grochowski ukończył gimnazjum i przystąpił do Szarych Szeregów, uczestnicząc w akcjach małego sabotażu. Do jego szczególnych zadań należało wykonywanie fotografii niemieckich obiektów i ulicznych egzekucji.

Pierwszy miesiąc Powstania Warszawskiego Zbigniew Grochowski spędził na Starym Mieście, przy ulicy Sapieżyńskiej 10, pod przybranym nazwiskiem Stefan Zabłocki. Również wtedy Zbigniew Grochowski wykonał serię zdjęć dokumentujących Powstanie. Po upadku Starówki, wraz z ewakuowaną ludnością cywilną, trafił z matką i bratem do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie, a następnie w głąb Rzeszy, na roboty do niemieckiego gospodarstwa rolnego. Po wojnie zamieszkał w rodzinnym Lublinie, gdzie ukończył studia geologiczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej i pracował jako pedagog.

Na początku lat 50. otrzymał skierowanie do pracy w Legnicy, gdzie kontynuował nauczanie fizyki i matematyki w Technikum Przemysłu Spożywczego oraz (dorywczo) w innych legnickich szkołach i gdzie mieszka do dziś.

Zbigniew Grochowski jest jednym z ostatnich żyjących świadków Powstania Warszawskiego, jest - przede wszystkim - jego fotografem. Pierwsza grupa zdjęć, otwierająca zbiór Zbigniewa Grochowskiego, który obecnie znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego pochodzi z okresu okupacji niemieckiej i przedstawia Starówkę z perspektywy spacerowicza.  Kolejna, powstańcza, to kadry z walczącej Starówki, ukazujące młodych powstańców, pierwsze ofiary i płonące domy. Trzecia, największa, pochodzi z 1945 roku i pokazuje Warszawę zaraz po wojnie. Zdjęcia te dokumentują ruiny kamienic i kościołów, ekshumacje i napisy upamiętniające poległych.

Zbigniew Grochowski jest niestrudzonym propagatorem wiedzy i pamięci o Powstaniu Warszawskim. Zadaniu temu poświęca do dzisiaj swój cały wolny czas. Mimo wieku z wielkim zaangażowaniem przekazuje wiedzę o Powstaniu młodszym pokoleniom. Opowieści Pana Zbigniewa o wydarzeniach sprzed 81 lat wysłuchało z uwagą ponad kilka tysięcy uczniów i nauczycieli z kilkuset placówek edukacyjnych, w Legnicy, Wrocławiu i innych miastach regionu. Wielką pasją Zbigniewa Grochowskiego jest do dzisiaj praca z młodzieżą. Jak społecznik Zbigniew Grochowski organizował wiele obozów wędrownych i kolonii w najpiękniejszych rejonach Polski a w czasie dwudziestoletniej działalności w Towarzystwie Wiedzy Powszechnej przeprowadził rocznie kilkaset wykładów.

Zbigniew Grochowski jest jednym z ostatnich żyjących fotografów Powstania Warszawskiego. Dziś żyje jeszcze garstka Powstańców, osób, które są żywymi znakami naszej pamięci, postaci których dokonania i obecność wśród nas przypominają nam, że wolność jest wartością najwyższą dla wszystkich Polaków.

(życiorys na podstawie biogramu opublikowanego na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego)

Jacek Głomb

Reżyser teatralny i filmowy, działacz społeczny. Od sierpnia 1994 roku jest dyrektorem Teatru Modrzejewskiej w Legnicy, który stworzył, budując od podstaw pokoleniowy zespół artystyczny oraz wcielając w życie innowacyjną estetycznie i społecznie koncepcję działań promiejskich i wychodzenia teatru w pozasceniczne, zdegradowane przestrzenie („granie w ruinach”). W ciągu trzech dekad działalności twórczej wyreżyserował ponad pół setki spektakli na scenach całej Polski.

Jacek Głomb za swą działalność reżyserską był wielokrotnie nagradzany.

Pięć spośród przedstawień Głomba – Pasja, Ballada o Zakaczawiu, Wschody i Zachody Miasta, Orkiestra oraz legnickie Zabijanie Gomułki – zostało przeniesionych do telewizji, dla której zrealizował też widowisko muzyczne Kwiaty polskie (2005).

W 2007 roku po raz pierwszy, dwa lata później po raz drugi Głomb zorganizował w Legnicy Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Miasto”, którego pierwsza edycja otrzymała nagrodę „Dolnośląski Brylant Roku”. Był dyrektorem artystycznym XI Ogólnopolskiego Festiwalu Komedii „Talia” w Tarnowie (2008) oraz jurorem festiwali teatralnych.

W 2008 roku nakręcił swój debiutancki film fabularny Operacja Dunaj, którego światowa premiera odbyła się na festiwalu w Karlowych Warach w lipcu 2009 roku. Film odwiedził festiwale w Polsce, Czechach, Bułgarii, Niemczech, Austrii, Portugalii, USA, Turcji, Indiach, na Islandii i na Litwie.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1997 roku przyznano mu statuetkę Rudolfiny za „szczególne osiągnięcia na rzecz rozwoju województwa legnickiego”. W 1999 r. Rada Miejska Legnicy odznaczyła go medalem Zasłużony dla Legnicy, a w 2006r. przyznała mu nagrodę Miasta Legnica. Laureat najważniejszego polskiego wyróżnienia teatralnego – Nagrody im. Konrada Swinarskiego (2001).  Dwukrotnie nominowano go do Paszportu „Polityki” i nagrody „Pegaza”. W 2003 r. odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi, a Dolnośląskie Media przyznały mu tytuł Osobowości Twórczej Roku. W 2003 roku otrzymał Dolnośląski Klucz Sukcesu w kategorii „największa osobowość w promocji regionu”. W 2012 r. otrzymał złotą odznakę Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego, W 2013 r. za działalność społeczną m.in. na rzecz mniejszości narodowych uhonorowano go Nagrodą Obywatelską Unii Europejskiej, w 2014 – Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis, w 2018 r. – Nagrodą im. Zygmunta Hübnera „Człowiek Teatru”.

W 2024, jako pierwszy legniczanin został odznaczony ZŁOTĄ GLORIĄ ARTIS. Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” nadawany jest osobom szczególnie wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego.

Jacek Głomb od trzydziestu lat kreatywnie i konsekwentnie – mimo licznych przeciwności losu – prowadzi Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, udanie łącząc kierowanie tą sceną ze swoją własną działalnością artystyczną jako reżysera oraz z szeroką działalnością społeczną. Jego bilans obejmuje więc kilkadziesiąt spektakli w autorskiej reżyserii Głomba, a poza nimi mnóstwo innych inicjatyw przeprowadzonych dzięki jego energii i pracowitości.

Zapoczątkowany przez niego w drugiej połowie lat 90-tych ub. wieku oryginalny pomysł na działalność artystyczną w mieście jedynego teatru to przybliżenie sztuki scenicznej miejscowej publiczności. To rozpoznawalny styl "charakter pisma", którego składnikami były nowatorskie (dziś powielane na wielu krajowych scenach) realizacje wpisujące lokalne historie w treść wystawianych dramatów i odważne wejście ze sztuką w przestrzeń miasta, blisko widza, jego oczekiwań i wrażliwości. Stąd Legnica jest tłem słynnej “Ballady o Zakaczawiu” czy “Wschodów i Zachodów Miasta”. Realizowany w Legnicy pomysł na teatr był wyzwaniem dla polskiej sztuki teatralnej, którego przejawem był opublikowany z początkiem 2012 roku legnicki "Manifest Kontrrewolucyjny" i artystyczny ślad tego konceptu sztuki bliskiej i zrozumiałej dla odbiorcy, jakim był realizowany w latach 2012-2015 cykl spektakli "Teatru Opowieści", którego kontynuacją jest realizowany aktualnie od 2015 roku cykliczny projekt artystyczny  „Świat jest gdzie indziej – Ten świat jest takim, jakim go czynimy”.

Działalność Jacka Głomba jest doceniana przez rozmaite gremia w kraju i za granicą. W ostatnim dziesięcioleciu zdobył on takie dowody uznania, jak m.in. Nagroda im. Kazimierza Dejmka „dla dyrektora teatru szczególnie przyjaznego polskiej dramaturgii współczesnej”, Nagroda im. Zygmunta Hübnera „Człowiek teatru” (2018), Nagroda Specjalna miesięcznika „Teatr” za długoletnie i twórcze zarządzanie Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy (2021), nagroda Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za książkę „Życie niedokończone. Z Lechem Raczakiem rozmawia Jacek Głomb”, nagroda Emocje Radia Wrocław Kultura (2022), nagroda Jury Młodych XXI Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu za reżyserię spektaklu „Chopcy z Roosevelta” (2022) i specjalną Złotą Maskę za ten sam spektakl (2023), nagrodę Marszałka Województwa Dolnośląskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury (2024). W kierowanym przez Jacka Głomba teatrze działa kreatywny zespół, mający także na koncie niezliczone nagrody i wyróżnienia, które wspólnie tworzą dorobek tego jedynego w swoim rodzaju kolektywu, udowadniając zarazem jego kreacyjne możliwości.

Najistotniejszą zasługą Jacka Głomba, jego niezłomności i konsekwencji, jego siły przekonywania, charyzmy i zdolności organizacyjnych, jest z pewnością zbudowanie w Legnicy autonomicznego artystycznie, prężnego ośrodka kulturalnego. Jego trzon stanowi teatr ze świetnym zespołem, dający rocznie kilka premier na najwyższym poziomie (także w koprodukcji z innymi renomowanymi scenami), przygotowywanych przez doborowe siły twórcze, oglądanych i dyskutowanych przez dziesiątki tysięcy widzów. Zaprasza się intrygujące, głośne przedstawienia z innych ośrodków, także spektakle teatru niezależnego. W 2021 roku Teatr zorganizował konkurs „Czytelnia Modrzejewskiej” dla młodych reżyserów. Trwa współpraca z Akademią Teatralną im. A. Zelwerowicza w Warszawie („Dyplom u Modrzejewskiej”) oraz Festiwalem Szekspirowskim w Gdańsku. Zespół legnickiego Teatru gości na prestiżowych festiwalach, gdzie zawsze jest zauważany, a często także nagradzany; legnickie przedstawienia przenosi się także do Teatru Telewizji. Ściśle teatralne wydarzenia nie są jednak jedynym rodzajem aktywności Teatru Modrzejewskiej pod kierownictwem Jacka Głomba. Uzupełnia je i wzbogaca szereg innych działań, które wykraczają poza najszerzej nawet pojęte granice sceny. Teatr prowadzi bezpłatną edukację artystyczną dla osób w każdym wieku, od dzieci przedszkolnych po seniorów, a także osoby z niepełnosprawnością intelektualną. W Teatrze mają miejsce koncerty, pokazy filmów, spotkania z pisarzami, poetami, tłumaczami, badaczami, ludźmi teatru i filmu. Corocznie odbywają się tu eliminacje Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego oraz Dzień Solidarności z Osobami Chorymi na Schizofrenię (we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Twórczych), współpracuje się z Hospicjum dla Dzieci Dolnego Śląska „Formuła Dobra”. W 2022 roku Teatr stał się miejscem zbiórki produktów pierwszej potrzeby dla uchodźców z zaatakowanej Ukrainy, udostępnił także uchodźczej rodzinie jedno z teatralnych mieszkań. Tego rodzaju inicjatywy można by jeszcze długo wymieniać.

Działalności artystycznej Jacka Głomba nie sposób oddzielić od jego aktywności społecznej. Jego spektakle pomagały kreować nową tożsamość Legnicy i Dolnego Śląska, w której dawne łączyło się z nowym. Był zawsze czynnym orędownikiem pojednania między narodami, starał się propagować wizerunek Legnicy jako miasta wielu kultur i narodowości, realizował przedstawienia teatralne, przybliżające widzom Legnicę i Dolnego Śląska nie tylko polską, ale i niemiecką, radziecką, żydowską, ukraińską i łemkowską. Uznając za najważniejszą misję sztuki naprawianie świata, od lat praktykował wychodzenie teatru w przestrzeń miasta, próbował ratować przez teatr zdegradowane budowle czy całe dzielnice Legnicy (projekt „Teatr, którego Sceną jest Miasto”), wspierał nieustającą od lat, wielostronną działalność edukacyjną legnickiego teatru. Z pasji społecznej wyrósł wreszcie jego projekt: Fundacja Jacka Głomba „Naprawiacze Świata”. Za jego inicjatywą powstawały takie projekty społeczno-kulturalne jak I Wielki Zjazd Legniczan, Skrzynia Czasu czy Ośrodek Nowy Świat. Każdy z tych projektów był głęboko wpisany w przestrzeń miasta, realizowany we współpracy i dla legniczan.

Podsumowując, dzięki działalności Jacka Głomba Legnica staje się nie tylko prężną, renomowaną sceną – jest miejscem twórczych spotkań wszystkich pokoleń i grup społecznych, miejscem, w którym sztuka łączy się z życiem i wpływa na nie, a także – co nie mniej ważne – miejscem, któremu przywrócono pamięć o złożonej, niejednoznacznej, a przez to może tym bardziej nas wzbogacającej przeszłości.

Fot. Jacek Głomb - Karol Budrewicz