Mieszkania
Mieszkania
Przy osiedlaniu Cyganów obowiązywała zasada, aby nie tworzyć skupisk tej ludności w obrębie jednej dzielnicy i jak najbardziej rozproszyć ją po mieście. W zamyśle władz tak prowadzona polityka osiedleńcza utrudnić miała wpływ starszyzny na cygańskie społeczności i poszczególne rodziny.9 Miała także sprzyjać integracji i asymilacji z lokalnym środowiskiem polskim. Osiedlający się otrzymywali mieszkania z zasobów komunalnych w różnych rejonach miasta, w budynkach poniemieckich, częściowo zamieszkałych przez rodziny polskie. Podczas wręczania decyzji o przydziale urzędnicy apelowali o „właściwe użytkowanie mieszkań” oraz dbanie o porządek na podwórkach i klatkach schodowych. W latach 1964-1968 przydzielono rodzinom cygańskim 21, w 1976-1977 – 6, a w 1980-1984 – 14 mieszkań. Jak z powyższego wynika, rocznie przydzielano zaledwie po kilka mieszkań (3-5) rodzinom cygańskim. Zdarzały się jednak lata, w których nie przydzielono ani jednego lokalu. Nic więc dziwnego, że Romowie znajdując się w skrajnej sytuacji decydowali się na samowolne zajmowanie zwalnianych mieszkań. W roku 1982 odnotowano, że trzy, a w 1983r. dwie rodziny cygańskie spoza Legnicy zajęły mieszkanie bez zezwolenia. Gdy nie było możliwości wyeksmitowania tych rodzin do poprzedniego miejsca zamieszkania (z reguły nie było), przydzielano im pomieszczenia zastępcze.
Najwięcej rodzin zamieszkało w lokalach kwaterunkowych w starych wyeksploatowanych budynkach przy ul. Czarnieckiego, Głogowskiej, Marchlewskiego, Jaworzyńskiej, Ściegiennego, Piastowskiej, Chrobrego i Złotoryjskiej. Oferowano im mieszkania pozbawione podstawowych wygód, z ogrzewaniem piecowym, toaletami na zewnątrz, bez łazienek, ciepłej wody. Sanepid okresowo przeprowadzał badania warunków higieniczno–bytowych wszystkich rodzin cygańskich. Podczas lustracji mieszkań w 1966 i w 1968r. stwierdzono, że większość rodzin, zwłaszcza Cyganów zatrudnionych w zakładach pracy, posiada mieszkania w dobrym stanie. Jednocześnie stwierdzano, że część z nich żyje w pomieszczenia zagrzybionych, wilgotnych i brudnych, bez urządzeń sanitarnych i światła dziennego. Wiele mieszkań posiadało wspólne ubikacje na podwórkach lub półpiętrach, które znajdowały się w stanie antysanitarnym.10 Jako katastrofalne oceniono warunki sanitarne i mieszkaniowe rodzin cygańskich zamieszkałych przy ul. Jordana, Chojnowskiej i Marchlewskiego.11 Sporo mieszkań było zagęszczonych. Z powodu potrzeby poprawy warunków bytowych rodziny cygańskie często zmieniały mieszkania.
W latach 1966-1969 mieszkania zajmowane przez Cyganów zostały przez administrację wyremontowane, niekiedy łącznie z malowaniem. Plan remontów opracowywał Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, a przeprowadzał je Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych. W krótkim okresie trzy z wyremontowanych mieszkań zostały ponownie zdewastowane. W stosunku do osób odpowiedzialnych za dewastację mieszkań i urządzeń skierowano wnioski o ukaranie do Kolegium ds. Wykroczeń.
Wbrew obawom zachowanie się rodzin cygańskich w miejscach zamieszkania nie dostarczało sąsiadom powodów do składania skarg w Wydziale Spraw Wewnętrznych UM, do którego nie wpłynęło ani jedno zgłoszenie tego typu. Rodziny cygańskie żyły własnym życiem, nie utrzymywały bliższych kontaktów z rodzinami polskimi. Nie brały udziału w zebraniach i czynach społecznych organizowanych przez komitety osiedlowe, nie uczestniczyły w spotkaniach mieszkańców z radnymi. Nie miało to jednak negatywnego wpływu na ich stosunki z sąsiadami. Według oceny Cyganów, sąsiedzi odnosili się do nich życzliwie. Na potwierdzenie przytaczali fakt pilnowania ich mieszkań przez sąsiadów podczas wielomiesięcznych taborowych wędrówek oraz pomoc w odczytywaniu korespondencji.
9 APL, PMRN w Legnicy, sygn. 550 - Informacje i sprawozdania dotyczące ludności cygańskiej 1968-1971, s. 12.
10 APL, PMRN w Legnicy, sygn. 545, s. 92, 93 - Sprawozdania i informacje WSW 1966; sygn. 666, s. 106, 107 - Sprawozdanie z działalności Referatu Opieki Społecznej 1966-1970.
11 APL, PMRN w Legnicy, sygn. 550, s. 4 - Informacje i sprawozdania dotyczące ludności cygańskiej 1968-1971.
